Cháo Hàu bên sông Nhật Lệ

Thị trấn Quán Hàu, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình từ lâu nổi tiếng với nhiều món ăn ngon được chế biến từ con hàu khai thác ở sông Nhật Lệ. Từ con hàu người ta có thể nấu thành nhiều món ngon khác nhau như nấu cháo gạo, xào với hành kẹp bánh tráng, nấu canh chua, canh rau hoặc nướng tùy theo sở thích của mỗi người. Đặc biệt, cháo hàu là món được nhiều người dân địa phương và khách thập phương yêu thích nhất. Khách có thể ăn hàu trên mọi địa danh vùng nước lợ trên cả nước, nhưng khi bạn đã một lần đến với thị trấn này thì những loại hàu ở những vùng quê khác sẽ không có trong trí nhớ của bạn nữa... Vị của hàu ngọt hơn, thịt hàu béo hơn rất nhiều so với nơi khác, thậm chí khác so với cả những con hàu ở đoạn sông gần đó. Chính vì vậy, những món ăn chế biến tàu hàu ở đây cũng ngon hơn hẳn, nhất là cháo hàu. Cháo hàu ở các vùng biển đều được chuộng vì nó dễ ăn, lại còn nguyên vị ngon ngọt của hàu. Ở Quán Hàu cũng vậy, thực khách có thưởng thức bao món ngon, cuối cùng vẫn phải thưởng thêm cho mình một chén cháo hàu mới được.

Điều đặc biệt là cũng trên sông Nhật Lệ nhưng hàu ở những khúc sông khác không nhiều và ngon bằng hàu ở đoạn qua thị trấn này. Vì vậy mới có chuyện người ta đưa hàu từ nơi khác về ngâm vào nước sông này. Đã có nhiều cách lý giải khác nhau về việc này, nhưng lời đáp vẫn còn là một bí ẩn. Có người cho rằng, có lẽ do nơi đây là điểm giao thoa, hòa quyện giữa nước mặn của biển và nước ngọt của núi rừng như sự kết duyên của một “mối tình đẹp”. Dưới dòng nước lợ, hàu bám chặt và sinh sôi trên những bãi đá rộng lớn và các chân trụ cầu, cọc bê tông cũ nát. Ngoài ra, chất lượng và số lượng hàu nhiều hay ít cũng phụ thuộc vào từng mùa trong năm.

Thị trấn Quán Hàu, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình từ lâu nổi tiếng với nhiều món ăn ngon được chế biến từ con hàu khai thác ở sông Nhật Lệ. (Ảnh: internet)

Hàu nhiều nhất và ngon nhất là vào mùa Xuân, trong dịp Tết Nguyên đán. Các mùa còn lại vẫn có nhưng không ngon bằng do nguồn nước và khí hậu vào các mùa, đặc biệt là từ tháng 7 đến tháng 11 thì không được ngon và số lượng hàu cũng ít hơn.

Để có được nguyên liệu chính là những con hàu tươi ngon trước khi đem nấu thành cháo, ít ai biết rằng, việc đánh bắt giữa dòng Nhật Lệ cũng khá vất vả. Trước đây, người dân địa phương thường dùng chính sức mình và phương tiện rất thô sơ, chỉ bằng các giỏ tre để kéo hàu dưới lòng sông lên thuyền. Ngày nay, việc khai thác được thực hiện bằng máy móc nên hầu như có thể đánh bắt quanh năm. Thậm chí, khi thời tiết nắng ấm, người ta lặn xuống sông để bắt, mặc dù mất công sức hơn nhưng năng suất hơn do trong quá trình lặn, người bắt có thể chọn những con hàu theo ý muốn, trong khi bằng máy thì chỉ có thể chọn sau khi vớt lên, nên số hàu thực còn lại rất ít vì trong giỏ vớt lên phần nhiều là đất đá và vỏ hàu chết.

Hàu nhiều nhất và ngon nhất là vào mùa Xuân, trong dịp Tết Nguyên đán. Các mùa còn lại vẫn có nhưng không ngon bằng do nguồn nước và khí hậu vào các mùa (Ảnh: internet)

Cháo hàu được chế biến khá đơn giản, người ta nấu cháo gạo trước. Sau khi đánh bắt từ sông lên, hàu được tách vỏ ra và rửa sạch, vớt để ráo nước rồi xào với gia vị như hành, ớt, tiêu cùng muối và nước mắm để cho thấm. Trong nước dùng để nấu cháo có thể cho thêm nước nấu từ xương để làm tăng vị ngọt đậm đà của món ăn.

Khi có khách gọi món, chủ quán chỉ việc lấy hàu đã làm sẵn và cho vào cháo gạo đã nấu rồi đun thêm ít lửa nữa là sẽ có một bát cháo thơm ngon. Nếu không muốn ăn cháo theo kiểu um sẵn thì khách có thể đợi làm hàu tươi sống rồi ướp gia vị và đổ vào nồi cháo đang sôi. Theo kiểu này hàu sẽ có vị béo và ngọt hơn.

Bát cháo đang bốc hơi nghi ngút được thêm một ít rau thơm, hành lá thái nhuyễn hoặc ớt chỉ thiên xắt nhỏ dầm nước mắm ruốc, càng làm tăng độ hấp dẫn của món ăn. Cháo hàu ở đây thường nấu đặc, khi múc thìa cháo lên hầu như thấy hàu nhiều hơn cháo, khiến thực khách không khỏi ngạc nhiên thích thú và hào hứng thưởng thức. Đâu cần những thức ngon cầu kỳ, đâu cần sự bày vẽ cao sang, mỗi chúng ta đều có thể thưởng thức cuộc sống bằng những điều giản đơn như thế. Đôi khi đơn giản là đi ăn cháo hàu Nhật Lệ với những người ta thương để cùng cảm nhận hương vị đậm đà trong từng thìa cháo.

Bát cháo hàu nổi tiếng của đất Quảng Bình (Ảnh: internet)

Trong cẩm nang du lịch Quảng Bình, nhiều mục có đề cập rằng, nếu đến Quảng Bình mà không ghé Quán Hàu thưởng thức chén cháo hàu đúng vị thì thật uổng phí cho chuyến đi. Bởi thế, nếu bạn có dịp đến thăm Quảng Bình vào đúng mùa hàu, đừng tiếc công và thời gian để ghé đến Quán Hàu, để được thưởng thức món cháo hàu ngon, bổ, rẻ này nhé!

Ngọc Linh