Ngự yến – Di sản về ẩm thực của chốn hoàng cung

Qua các kỳ Festival Huế, chương trình Đêm Hoàng cung đã trở thành thương hiệu đặc biệt của Huế nói chung và Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế nói riêng. Trong Đêm Hoàng cung, điểm nhấn là chương trình dạ nhạc tiệc với những món ăn cung đình hoà quyện với sắc màu lung linh, huyền bí và âm thanh trang nhã của yến nhạc Triều Nguyễn.

Món: "Gắp tư dùng với đồ chua"

Trong Ngự yến lần này, ngoài các món đã được giới thiệu từ 2014 như "Gắp tư dùng với đồ chua", "Hải sâm nấu với tôm ba oản và rau củ", "Gỏi gà Huế", "Vịt lọng - xôi hông", v.v..., thực đơn có một điều chỉnh ở món tráng miệng với bánh mứt trái cây thay cho bánh pháp lam ngũ sắc. Bánh được làm từ bột nếp rang, nhân bánh được chế biến cầu kỳ từ các loại trái cây phơi khô tự nhiên. Bột mềm mại, nhân bánh có vị thanh do sự hòa trộn hợp lý của các loại mứt trái cây khô, đặc biệt là hương thơm của vỏ thanh trà điển hình của Thủy Biều. Bánh được đựng trong một "cái đảy" (cái túi nhỏ, nói theo phương ngữ Huế) bằng chất vải thô được  thêu và đính cườm tinh tế. Nếu nhìn nhận vấn đề xa hơn chút nữa, chúng ta sẽ thấy rằng Ngự Yến đang khéo léo giới thiệu đến thực khách sự đảm đang, tỉ mỉ của phụ nữ Huế truyền thống trong món bánh này. Khi mùa hè đến, hoa quả phong phú, nên để tránh phí phạm tài nguyên của thiên nhiên ban tặng, họ đã xắt nhỏ rồi phơi khô để chế biến dần. Và khi bánh mứt từ sự tận dụng đó đã thành phẩm, người ta không quên ‘khoác áo’ hoa làm đẹp nó.

Món: "Gỏi gà Huế"

Có thể nói, mỗi yếu tố trên bàn tiệc cung đình 2016 này đều "khoe" được nhiều giá trị đẹp của mảnh đất vàng son một thuở. Các món ăn đều có giá trị trong công tác bảo tồn di sản bởi tất cả đều được thực hiện trên cơ sở các thư tịch cổ của Triều Nguyễn, đặc biệt là Khâm định Đại Nam Hội điển sự lệ của Triều Nguyễn.

Món: "Hải sâm nấu với tôm ba oản và rau củ"

Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết, "Chúng tôi không những chỉ chú trọng đến các món ăn mà còn cả với tất cả các vật dụng như chén, đĩa, khay đựng thức ăn, trang phục của diễn viên và phục vụ, âm nhạc… làm sao cho thật sự giống xưa. Thông qua đó, người thưởng thức có dịp hiểu đúng hơn về Ngự yến, một giá trị văn hoá cung đình cần được bảo tồn."

Món: "Vịt lọng - xôi hông"

Tại buổi Ngự yến, ngoài những món ăn được phục chế tinh xảo dưới bàn tay điêu luyện của nghệ nhân ẩm thực Hồ Thị Hoàng Anh - hậu duệ của vị Đội trưởng đội Thượng thiện giai đoạn cuối của Triều Nguyễn - Hồ Văn Tá. Đoạn phim mở đầu với kỹ thuật 3D mapping do các nhà nghiên cứu của Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cùng nhóm chuyên gia quốc tế dàn dựng đã thật sự chạm đến cảm xúc của người thưởng thức. "Đoạn phim với sự xuất hiện của ấn "Hoàng Đế Chi Bảo" trên nền nhạc "Tam luân cửu chuyển", hình ảnh của các đời vua Nguyễn tàng ẩn trong không gian oai nghiêm cùng nhiều biểu trưng cho sự biến thiên và thăng trầm của lịch sử khiến người dự tiệc có một cảm giác nao nao khó tả. Đây là sự tự hào về những di sản cha ông để lại cho chúng ta, từ quần thể di tích kiến trúc, âm nhạc, và cả hào khí của một vương triều uy nghiêm, trong đó có ẩm thực cung đình - một giá trị di sản của người xưa.

   Bài và ảnh: Trọng Bình