Công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2015 và phương hướng, nhiệm vụ chính năm 2016

I. Tình hình và kết quả hoạt động năm 2015

1. Thực hiện Chỉ thị số 41- CT/TW ngày 05-02-2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý và tổ chức lễ hội và Công điện số 229/CĐ-TTg ngày 12-02-2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác quản lý, tổ chức hoạt động lễ hội; Ban Cán sự Đảng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Văn bản số 09-BCSĐ/BVHTTDL ngày 12-02-2015 đề nghị Tỉnh ủy, Thành ủy các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cấp, các ngành tổ chức quán triệt và thực hiện nghiêm chỉnh các văn bản nói trên; tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác quản lý và tổ chức lễ hội; đảm bảo việc quản lý và tổ chức lễ hội của từng ngành, địa phương, cơ sở theo đúng quy định của pháp luật;  thiết thực, hiệu quả, tiết kiệm, phù hợp với thuần phong mỹ tục và các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc; các địa phương thực hiện tốt việc giảm tần suất trong tổ chức lễ hội theo Nghị định số 145/2013/NĐ-CP ngày 29-10-2013 của Chính phủ Quy định về tổ chức ngày kỷ niệm; nghi thức trao tặng, đón nhận hình thức khen thưởng, danh hiệu thi đua; nghi lễ đối ngoại và đón tiếp khách nước ngoài.

2. Trước Tết Nguyên Đán 2015, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã tiến hành kiểm tra 17 điểm di tích trên 9 tỉnh, thành phố, gồm: đền Bắc Lệ, đền Mẫu Đồng Đăng (Lạng Sơn); đền Mẫu Âu Cơ, đền Hùng (Phú Thọ); chùa Tây Thiên, đền Bắc Cung (Vĩnh Phúc); chùa Hương (Hà Nội), Di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc (Hải Dương); đền Trần, đền Mẫu (Hưng Yên); đền Đô, đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh); đền Lảnh Giang, đền Trần Thương (Hà Nam); đền Trần, Quần thể Di tích Phủ Dày (Nam Định).

Lễ Hội đền Mẫu Đồng Đăng (Lạng Sơn) (Ảnh : TL)

3. Sau Tết, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch kiểm tra 43 điểm di tích trên 20 tỉnh, thành phố: Khu Di tích danh thắng Yên Tử, đền Cửa Ông (Quảng Ninh), đền Trần Thương, đền Lảnh Giang (Hà Nam), đền thờ Vua Đinh, Vua Lê, Chùa Bái Đính (Ninh Bình), đền Trần, đền Đồng Bằng, đền Tiên La (Thái Bình), đền Trần, Quần thể Di tích Phủ Dày (Nam Định), chùa Hương, đền Và, chùa Mía, đền và Lăng Mộ Ngô Quyền, phủ Tây Hồ (Hà Nội), đền Bà Chúa Kho, Hội Lim (Bắc Ninh), đền Đông Cuông (Yên Bái), đền Bảo Hà, đền Mẫu, đền Thượng (Lào Cai), Di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc (Hải Dương), chùa Bà Thiên Hậu (Bình Dương), Miếu Bà Chúa Sứ Núi Sam (An Giang), đền Hùng (Phú Thọ), Khu danh thắng Tây Thiên (Vĩnh Phúc).

4. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với Hội Di sản Văn hóa Việt Nam tổ chức Tọa đàm lấy ý kiến của các nhà khoa học và quản lý, đưa ra giải pháp phù hợp, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu có chọn lọc các giá trị văn hóa mới phù hợp với thuần phong mỹ tục.

5. Lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã làm việc trực tiếp với lãnh đạo các tỉnh Bắc Ninh và Phú Thọ về tục hiến sinh tại các lễ hội đình làng Ném Thượng (Bắc Ninh), Hiền Quan (Phú Thọ). Tại sơ kết 6 tháng 2015 về công  tác quản lý tổ chức lễ hội, Bộ đã mời đại diện các cụ cao niên của làng Ném Thượng (Bắc Ninh) và Hương Nha, Hiền Quan (Phú Thọ) tham dự và cam kết tổ chức lễ hội năm 2016 không còn hiện tượng có tục hiến sinh gây phản cảm trong dư luận và xã hội.

6. Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức các đoàn  kiểm tra công tác quản lý và tổ chức lễ hội tại chùa Hương, đền Đức Thánh Cả, đền Sóc, chùa Thầy, chùa Tây Phương (Hà Nội), đền Cửa Ông, Khu Di tích danh thắng Yên Tử (Quảng Ninh), Hội Lim, chùa Phật Tích, đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh), đền Trần, chùa Keo (Thái Bình), đền Trần, đền Bảo Lộc (Nam Định), đền Trần Thương (Hà Nam), đền Thượng, đền Cảnh Xanh, đền Ỷ La (Tuyên Quang); đồng thời phối hợp với Cục Văn hóa cơ sở kiểm tra, ngăn chặn kịp thời hoạt động Festival diễn xướng Chầu văn không phép tại đền Cây Đa Bóng,  thuộc quần thể Di tích Phủ Dày tỉnh Nam Định.

7. Theo báo cáo của một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cho thấy: UBND các địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn các cơ sở thực hiện tốt việc tổ chức hoạt động lễ hội, có phương án phòng, chống cháy nổ, trộm cắp, đánh bạc... tại các di tích, lễ hội. Các địa phương cũng đã thành lập nhiều đoàn kiểm tra trên khắp địa bàn tỉnh, thành phố, xử lý trên 218 trường hợp và thu giữ hơn 551 tang vật vi phạm.

Người dân nô nức lên Đỉnh thiêng Yên Tử - Quảng Ninh (Ảnh : TL)

8. Qua kiểm tra thực tế và báo cáo của các địa phương cho thấy công tác quản lý và tổ chức  lễ hội năm 2015 còn có một số tồn tại.

 Một số địa phương chưa thực hiện phổ biến, quán triệt sâu rộng, nghiêm túc các văn bản chỉ đạo của Trung ương, Thủ tướng Chính phủ và của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch  về công tác tổ chức, quản lý lễ hội trên địa bàn.

Một số lễ hội còn hiện tượng phản cảm trong thực hành tục hiến sinh, gây bức xúc trong dư luận và xã hội.

Tại một số lễ hội, ban tổ chức chưa thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, sự phối hợp của các sở, ban, ngành và các tiểu ban chưa kịp thời trong việc giải quyết, chấn chỉnh những phát sinh, tồn tại diễn ra trong lễ hội trên địa bàn như: chèo kéo khách, lén lút đổi tiền lẻ, đốt nhiều vàng mã, đồ mã, ăn xin, ăn mày, khấn thuê; hàng quán lấn chiếm lối đi vào di tích; nâng giá hàng hóa, dịch vụ và trông giữ phương tiện; hoạt động hầu đồng còn sử dụng loa phóng thanh gây ồn trong di tích, như: Chùa Hương, Phủ Tây Hồ (Hà Nội); đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh); đền Mẫu Ỷ La, Đền Cảnh Xanh, Đền Thượng (Tuyên Quang); đền Bảo Hà (Lào Cai); Di tích Phủ Dày (Nam Định)...

Một số ban tổ chức lễ hội chưa được tập huấn nghiệp vụ chuyên môn về quản lý và tổ chức lễ hội.

Một số lễ hội chưa xây dựng được công trình vệ sinh công cộng hợp chuẩn và chưa thu gom, xử lý rác thải kịp thời.

Một số di tích nơi tổ chức hoạt động lễ hội, ban quản lý di tích, thủ nhang, thủ đền đã tự ý làm thêm mái vảy, khung thép, lợp mái tôn, tiếp nhận công đức bằng hiện vật, cho nhân dân bán hàng trong khu vực làm ảnh hưởng không gian di tích, vi phạm quy định của Luật Di sản văn hóa.

II. Phương hướng, nhiệm vụ  chính năm 2016

1. Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về công tác quản lý và tổ chức lễ hội và các văn bản pháp luật liên quan như: Chỉ thị số 41-CT/TW ngày 05-02-2015 của Ban Bí thư Trung ương về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý và tổ chức lễ hội; Công điện số 229/CĐ-TTg ngày 12-02-2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác quản lý, tổ chức hoạt động lễ hội; Thông tư số 15/2015/TT-BVHTTDL ngày 22 tháng 12 năm 2015 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về tổ chức lễ hội.

2. Tăng cường công tác tuyên truyền về di tích lịch sử, ý nghĩa lễ hội và phổ biến các quy định của pháp luật đến người dân; phục dựng các hoạt động văn hóa truyền thống và các trò chơi dân gian trong lễ hội. Hướng dẫn nhân dân và du khách thực hiện nếp sống văn minh nơi thờ tự và lễ hội.

Lễ hội Chùa Hương 2015 (Ảnh: TL)

3. Chính quyền địa phương chỉ đạo ngành, các cấp, các ban quản lý di tích, ban tổ chức lễ hội tăng cường sự phối hợp, nâng cao tinh thần trách nhiệm; kịp thời giải quyết, chấn chỉnh những phát sinh, tồn tại diễn ra trong lễ hội trên địa bàn như: chèo kéo khách, lén lút đổi tiền lẻ, đốt nhiều vàng mã, ăn xin, ăn mày, khấn thuê; hàng quán lấn chiếm lối đi vào di tích; nâng giá trông giữ phương tiện; bố trí lực lượng thu gom kịp thời tiền đặt lễ và tiền dầu nhang; hướng dẫn nhân dân và du khách thực hiện nếp sống văn minh khi tham gia lễ hội.

4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm những người được giao nhiệm vụ nhưng không hoàn thành nhiệm vụ trong quản lý và tổ chức lễ hội. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phối hợp với các ngành liên quan trong quá trình kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi phạm trong hoạt động lễ hội theo quy định của pháp luật như: đổi tiền lẻ hưởng chênh lệch giá; bạo lực trong lễ hội; vấn đề vệ sinh môi trường; quy hoạch tổ chức, kinh doanh dịch vụ và hướng dẫn nhân dân thực hiện nếp sống văn minh khi tham gia lễ hội.

5. Ủy ban nhân dân cấp huyện, các ban quản lý di tích, ban tổ chức lễ hội, thủ nhang, nhà đền và sư trụ trì thực hiện nghiêm công tác quản lý di tích, tổ chức lễ hội theo các quy định của Luật Di sản văn hóa và các văn bản pháp luật khác có liên quan; đồng thời tiến hành quy hoạch tổng thể các di tích, cắm mốc phân giới rõ khu vực bảo vệ I, khu vực bảo vệ II; các công trình phụ trợ phục vụ du khách. Không tiếp nhận công đức bằng hiện vật vào di tích.

6. Ngành VHTTDL địa phương cần tham mưu ủy ban nhân dân cấp tỉnh để chỉ đạo, tổ chức tổng kết công tác quản lý và tổ chức lễ hội 2015; đề ra những biện pháp, giải pháp cụ thể khắc phục những tồn tại trong năm 2015 để quản lý và tổ chức hoạt động lễ hội 2016 đạt kết quả tốt nhất. Tổ chức tập huấn nghiệp vụ, chuyên môn về công tác quản lý, tổ chức lễ hội cho các đối tượng liên quan trên địa bàn.

7. Xây dựng mới hoặc cải tạo công trình vệ sinh công cộng hợp chuẩn, bổ sung thùng rác, tổ chức thu gom rác thải kịp thời, đầu tư xây dựng cơ sở xử lý rác thải theo công nghệ hiện đại để tạo môi trường trong sạch trong lễ hội.

8. Căn cứ kết quả kiểm tra và thông tin của các cơ quan báo chí để làm cơ sở đánh giá theo Quyết định số 486/QĐ-BVHTTDL ngày 12-02-2015 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về ban hành tiêu chí, thang điểm đánh giá thực hiện công tác quản lý và tổ chức lễ hội đối với các di tích và lễ hội.

Quốc Hiệp - Thu Hằng