Cố đô Ayutthaya

Cổ thành Ayutthaya do Vua U-thong cho xây dựng từ năm 1350, bị quân Myanmar chiếm đóng và tàn phá vào năm 1767, kết thúc thời kỳ Ayutthaya. Có 33 đời vua thuộc 5 triều đại thay nhau trị vì và xây dựng Ayutthaya thành thủ đô rực rỡ trong quá khứ. Ayutthaya lúc bấy giờ được xem là vương triều có mối quan hệ ngoại giao rất tốt với các nước ở cả phương Đông và phương Tây. Có tên gọi đầy đủ là Phra Nakhon Sri Ayutthaya, Kinh đô của nước Xiêm này từng là trung tâm buôn bán lớn trong khu vực, hình thành sớm hơn cả thương cảng quốc tế Hội An của Việt Nam. Vào thời cực thịnh kéo dài hơn 400 năm, Ayutthaya lúc đó có tới hơn 300 chùa chiền với những tháp dát vàng lấp lánh và những bức tượng điêu khắc tuyệt đẹp. Năm 1758, đất nước bị xáo trộn bởi một cuộc ganh đua tranh giành ngai vàng trong hoàng gia, dẫn đến kết quả thất bại thảm hại trong cuộc chiến với người Myanmar năm 1767.Quân đội Myanmar được xem là quân đội giao tranh thường xuyên với Ayutthaya trong suốt lịch sử. Lần thất bại cuối cùng và dẫn đến diệt vong được xem là thời kỳ đánh dấu chấm hết của một vương triều hùng mạnh, vì sự xáo trộn của vương triều dẫn đến mất nước. Chính sự sụp đổ của Vương triều Ayutthaya là bài học đắt giá cho tất cả vương triều về sau của Thái Lan. Quân đội Myanmar khi xâm lược thủ đô đã đốt cháy và phá hủy nhiều công trình kiến trúc hoành tráng và lộng lẫy của Vương triều Ayutthaya. Những tượng Phật dát vàng bị nấu chảy đem về Myanmar. Chùa chiền bị tàn phá, kinh sách bị thiêu hủy. Toàn bộ hoàng gia và dân chúng đều bị bắt làm nô lệ. Những tàn tích còn sót lại tạo thành công viên lịch sử Ayutthaya ngày nay.

Cổ thành Ayutthaya do Vua U-thong cho xây dựng từ năm 1350

Hiện nay tại Công viên Ayutthaya, phần lớn các pho tượng Phật ở đây đều bị mất đầu, chỉ còn sót lại những tàn tích một thời huy hoàng của vương triều trong quá khứ. Những di sản nằm rải rác trên một diện tích rộng, nên không được quản lý thành khu vực mà được bảo quản theo từng di tích. Hàng trăm đài tháp, di tích hay đền chùa tại Ayutthaya, tạo nên khu quần thể rộng bao gồm Công viên lịch sử và 7 cụm di tích có giá trị cao. Tuy tổ hợp di tích này đã được trùng tu nhưng thật khó phát hiện thấy sự can thiệp của bàn tay con người, bởi tất cả dường như vẫn nguyên trạng, từ những viên gạch vỡ, bức tường tróc mẻ và hàng cột rêu phong.

Viên ngọc quý nhất trong quần thể di sản này là đền Wat Chai Watthanaram, mà dân địa phương thường gọi tắt là Wat Chai. Đây được coi là một tuyệt tác về kiến trúc, được xây dựng vào năm 1630, dưới thời Vua Prasat Thong, có nhiều nét tương đồng với kiến trúc của Angkor Wat.  Đó là một tổ hợp các ngôi tháp nằm cân đối theo triết lý tiểu vũ trụ với núi đền Meru (trục quay của vũ trụ) làm trung tâm và các điện thờ, đền tháp nhỏ hơn xung quanh. Dọc theo những hành lang dài nối các tháp là 120 bức tượng Phật bằng đá sa thạch với tư thế và dáng điệu trầm mặc. Đáng tiếc là phần lớn tượng đều mất đầu do bị phá hủy trong chiến tranh, để lại nỗi hoài niệm tiếc nuối cho khách tham quan. Di tích Wat Yai Chaimongkhon là một tổ hợp kiến trúc bề thế gồm tu viện, mộ tháp và chùa chiền, nổi bật với rất nhiều tượng Phật khổng lồ khoác áo cà sa vàng rực. Những khuôn mặt Phật toát lên vẻ nhân hậu siêu thoát, nổi bật trên nền trời trong xanh mang lại cảm giác thư thái cho du khách.Mộ tháp lớn nhất được xây trên một nền cao với hai ngôi mộ tháp nhỏ hai bên và hai tượng Phật khổng lồ. Ngôi đền này được xem là rất quan trọng trong lịch sử và là di tích duy nhất trong công viên có thể nhìn từ xa. Wat Yai Chaimongkhon được xây dựng để ghi nhớ chiến thắng của Vua Naresuan trước giặc ngoại xâm vào năm 1592.

Wat Lokaya Sutha là nơi có bức tượng Phật nằm khổng lồ nghiêng đầu trên tòa sen, mặt hướng về phía đông, hai bàn chân chồng khít lên nhau với những ngón chân cân đối.

Tiếp đó là Cụm Di tích Wat Phra Sri Sanphet-Hoàng cung lớn, và Wat Mahathat. Wat Phra Si Sanphet gồm các đài tháp và đền chùa, với mộ tháp lớn nhất được xây dựng trên một nền cao, ngày xưa đây từng là nơi ở và tiến hành các nghi lễ của hoàng gia, dấu tích để lại là những cột gạch khổng lồ sừng sững giữa trời. Chính sự đổ vỡ hoang tàn làm lộ ra những viên gạch bên trong càng khiến cho nơi đây thêm cổ kính. Gần đó là Wihan Phra Mongkhon Bophit, ngôi chùa có đặt bức tượng đồng được cho là lớn nhất Thái Lan.

Wat Mahathat là ngôi đền lớn ở phía Đông của cố cung, được bắt đầu xây dựng vào năm 1374 và hoàn thành dưới thời Vua Ramesuan. Giống như nhiều hạng mục khác tại Ayutthaya, Wat Mahathat cũng bị chiến tranh và thời gian hủy hoại: Có thể thấy phần nào qua hình ảnh các pho tượng Phật không đầu tọa bên những bức tường thành trong khu vườn có nhiều cây hoa đại trăm tuổi.Wat Mahathat còn có ngôi đền với pho tượng Phật nằm ẩn trong những rễ cây trầm mặc, tạo thành một bức tranh sống động và lạ kỳ.

Một trong những hình ảnh mọi người nhớ nhất ở Ayutthaya.

Không những bị tàn phá bởi chiến tranh, di sản lịch sử này còn chịu tác động của thiên tai và lũ lụt, hành vi săn lùng lấy cổ vật, cũng như kế hoạch hiện đại hóa bắt đầu ở xứ “chùa Vàng” từ những năm 1950. Vì thế việc bảo quản và trùng tu luôn là thách thức rất lớn đối với giới chức địa phương.

Thu Hà