Bác sĩ Việt tiên phong công nghệ 3D y tế, hồi sinh vận động những bệnh nhân tưởng chừng vô vọng

Từ tuyệt vọng đến hy vọng  

Những năm gần đây, tại Hệ thống Y tế Vinmec, không khó để bắt gặp những bệnh nhân tưởng chừng phải gắn bó cả đời với chiếc xe lăn, hay đối diện với nguy cơ mất đi một phần cơ thể, tìm lại được hy vọng phục hồi nhờ công nghệ in 3D.

 BSCKII Phạm Trung Hiếu

Một bệnh nhân nam gần 50 tuổi, khớp háng biến dạng nặng đến mức chỉ có thể di chuyển bằng đôi tay. Các khớp nhân tạo có sẵn trên thị trường đều “bó tay”, nguy cơ phẫu thuật thất bại dẫn đến tàn phế hoàn toàn. Nhưng nhờ khớp nhân tạo cá thể hóa in 3D cùng bàn tay khéo léo của BS Hiếu và ê-kíp Vinmec, điều kỳ diệu xảy ra: chỉ sau 2 ngày, ông có thể tự đứng trên đôi chân của mình - điều suốt 40 năm ông chỉ dám mơ.

Hay cô bé 12 tuổi với di chứng tiêu chỏm xương đùi sau tai nạn, bị từ chối điều trị ở nhiều nơi vì quá nhỏ để thay khớp. Nhờ công nghệ định vị cá thể hóa in 3D và phân tích vận động tại Vinmec, em đã được phẫu thuật thành công, đi lại chỉ sau 12 giờ và 2 tháng sau trở lại lớp học như bao bạn bè.

Phía sau những ca mổ “không tưởng” ấy là gần 15 năm miệt mài của BS Hiếu. Anh đã tham gia hàng nghìn ca phẫu thuật phức tạp, trong đó có hơn 300 ca thay khớp ứng dụng 3D và hàng chục ca thay thế xương titan cá thể hóa giúp bảo tồn chi thể. Nhiều trường hợp ghi dấu trong cộng đồng y khoa khu vực, như thay một phần cánh chậu, xương đùi hay ca thay xương đùi nhân tạo 3D cho bệnh nhi 7 tuổi - nhỏ tuổi nhất thế giới..

BS Phạm Trung Hiếu cùng các đồng nghiệp nghiên cứu đưa ra giải pháp Công nghệ 3D y học Việt Nam

Hành trình kiến tạo hệ sinh thái 3D y tế “make in Vietnam”

Ít ai biết rằng, để có được những thành tựu ngày hôm nay, bác sĩ Hiếu đã đi qua một quãng đường nhiều gian nan. “Hơn 10 năm trước, tôi từng nhiều lần trăn trở trước những ca ung thư xương hay biến dạng khớp mà không thể bảo tồn chi thể. Nỗi đau lớn nhất là khi họ còn quá trẻ nhưng cánh cửa vận động đã khép lại ngay trước mắt”, bác sĩ Hiếu nhớ lại.

Sau mỗi ca mổ, anh tự hỏi: liệu còn cách nào khác để bệnh nhân sống trọn vẹn hơn? Cảm giác tiếc nuối ấy thôi thúc anh tìm lối đi mới. Trong thời gian tu nghiệp tại Nhật, Hàn, Đức, tận mắt chứng kiến công nghệ chế tạo xương - khớp nhân tạo tiên tiến, anh ấp ủ giấc mơ mang về Việt Nam.

Nhưng tại Việt Nam khi đó, in 3D hầu như chỉ ứng dụng trong nha khoa, các ngành khác coi như “bất khả thi” vì chi phí và kỹ thuật quá cao. Tuy nhiên, với bác sĩ Hiếu, việc đưa công nghệ 3D về áp dụng trong nước không chỉ là một mục tiêu nghề nghiệp cá nhân mà là một sứ mệnh với ngành y.

Bác sĩ Phạm Trung Hiếu tại triển lãm Những thành tựu nổi bật trong ngành y tế và giáo dục

Ban đầu, anh cùng các đồng nghiệp sử dụng sản phẩm nhập khẩu, nhưng chi phí đắt, thời gian chờ lâu và không phù hợp thể trạng người Việt. Từ đây, nhóm đặt mục tiêu táo bạo: thiết kế và sản xuất các sản phẩm hướng dẫn phẫu thuật và thiết bị cấy ghép cá thể hóa “make in Vietnam”.

Cơ duyên đến khi nhóm của BS Hiếu gặp các kỹ sư trẻ ĐH Bách Khoa, đam mê y sinh và in 3D y tế nhưng thiếu sự dẫn dắt từ phía lâm sàng. Họ bắt tay từ những thử nghiệm thô sơ: dữ liệu CT xương động vật, mô hình định vị, rồi phẫu thuật thử nghiệm. Thiếu thốn đủ bề, nhưng nhờ sự kết hợp kiến thức và nỗ lực, họ đặt nền móng cho Trung tâm công nghệ 3D trong Y học đầu tiên tại Việt Nam.

Sau nhiều năm nỗ lực, hành trình ấy đã mở ra một giải pháp công nghệ 3D toàn diện cho y học Việt Nam. Từ khâu lập kế hoạch phẫu thuật bằng mô hình 3D số hóa trước mổ, bác sĩ có thể mô phỏng chính xác tổn thương, dự đoán rủi ro và xây dựng phương án điều trị chi tiết, phục vụ cả điều trị lẫn đào tạo.

Trong phòng mổ, các thiết bị định vị cá thể hóa giúp từng thao tác đạt độ chính xác tiệm cận tuyệt đối, nhờ đó tối ưu khả năng phục hồi chức năng và giảm thiểu biến chứng. Quan trọng hơn, những thiết bị cấy ghép in 3D từ hợp kim titan và PEEK do nhóm nghiên cứu trong nước phát triển đã mang lại giải pháp cho ngay cả những trường hợp khuyết hổng khó như khung chậu hay thành ngực - những vị trí mà trước đây y học Việt Nam gần như bất lực.

Từ đó, công nghệ in 3D tại Vinmec đã trở thành giải pháp tiên phong mang lại hy vọng cho hàng ngàn bệnh nhân cơ xương khớp, và đang từng bước lan tỏa sang các chuyên ngành khác như tim mạch, tiêu hóa - mở ra một kỷ nguyên mới cho y học chính xác tại Việt Nam.

Hiện nay, ngoài vai trò Trưởng khoa tại Bệnh viện Vinmec Times City, BS Hiếu còn là Giám đốc vận hành Trung tâm Công nghệ trong Y học – VinUni. Anh không chỉ là phẫu thuật viên dày dạn kinh nghiệm, mà còn là người thầy truyền cảm hứng, khơi dậy tinh thần sáng tạo và nhân văn trong thế hệ bác sĩ trẻ.

Nhìn về tương lai, BS Hiếu tin tưởng công nghệ 3D sẽ sớm phổ biến ở mọi tuyến y tế, với chi phí hợp lý hơn để người dân đều được thụ hưởng. “Để làm được điều đó, cần sự chung tay của Nhà nước, bệnh viện và doanh nghiệp. Tôi tin rằng công nghệ 3D sẽ nâng cao chất lượng điều trị và từng bước khẳng định y khoa Việt Nam trên bản đồ thế giới”, anh chia sẻ.

P.V