Holi là lễ hội cổ, được diễn tả tỉ mỉ trong các kinh điển tôn giáo, như kinh Purvamimamsa của đạo Jaina và kinh Kathaka-Grhya. Theo các sử gia, lễ hội Holi được xuất phát từ tộc người Aryan, nhưng số đông khác thì cho là từ vùng Tây Ấn Độ. Lễ hội thường được tổ chức vào ngày trăng tròn của tháng Phalgun theo lịch Hindu (tức là vào khoảng cuối tháng 2 đầu tháng 3 Dương lịch hàng năm), với nhiều nghi lễ, phong tục  truyền thống. Đây là một lễ hội vui nhộn, độc đáo, hấp dẫn đông đảo người dân Ấn  Độ và du khách khắp nơi đến tham gia.

Người ta cho rằng, lễ hội Holi tồn tại vài thế kỷ trước khi Chúa ra đời. Tuy nhiên, ý nghĩa thật sự của lễ hội thì đã dần thay đổi nhiều năm sau đó. Trước đó, nó là một nghi thức thực hành đặc biệt dành cho những người phụ nữ đã lập gia đình vì mục đích cầu hạnh phúc và sức khỏe cho gia đình họ. Ngày nay, nghi thức này vẫn còn đang được thực hành, nhưng vào ngày Raka. Ngày đó, các phụ nữ có chồng mỗi người thắp 1 ngọn đèn, hướng về mặt trăng tà cúng lễ và cầu nguyện.

 (Ảnh: TL)

Có nhiều truyền thuyết liên quan đến lễ hội Holi, phổ biến nhất là câu chuyện vua Hiranyakashipu độc ác, ngạo mạn và con trai mình là Prahlad - một đệ tử mộ đạo của Thánh Nārayana (Vishnu) hay huyền thoại Shiva và Kāmadeva, huyền thoại về nữ yêu quái Dhundhi … và nhiều truyền thuyết mang đậm màu sắc tâm linh khác. Tuy nhiên, có hai truyền thuyết được người dân Ấn Độ tin hơn cả là chuyện vị thần Hind, Krishma vì ghen tuông nên đã trát những màu sắc sặc sỡ lên thân hình của vợ là Radha để tránh những ánh mắt dòm ngó của kẻ khác. Một truyền thuyết khác cũng không kém phần thú vị là chuyện về vị thần thần Prahlad bị Holika, một con quỷ cái ném vào lửa nhưng nhờ lòng trung thành với thần bảo vệ Vishnu nên không bị thiêu cháy. Người dân đã tổ chức lễ hội Holi như một nghi lễ đốt lửa thánh trừng phạt Holika. Nghi lễ này còn tượng trưng cho sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác.

Lễ Holi hiện nay được tổ chức hoành tráng, gắn  liền với truyền thuyết về tình yêu bất diệt của Thánh Krishna và Radha, bởi lẽ đó, Holi kéo dài hơn 16 ngày ở Vrindavan cũng như Mathura - hai thành phố mà Thánh Krishna có mối liên hệ sâu sắc. Bên cạnh trò vui thông thường với bột màu và nước, lễ hội Holi còn sôi động bởi những đám rước linh đình kết hợp với các bài hát dân ca, vũ điệu truyền thống trong không khí tưng bừng, rộn ràng và tràn đầy sức sống.

 (Ảnh: TL)

Ngày nay, lễ hội Holi là dịp để người Ấn Độ trút bỏ sự bực tức, quên đi hận thù và xóa bỏ mọi khoảng cách giữa các giai cấp khác nhau để cùng tận hưởng những ngày mùa xuân với một niềm vui lớn. Thanh thiếu niên được thỏa sức chơi đùa, quậy phá ngoài đường, người lớn thì chan hòa mở rộng vòng tay thân ái… Mọi người vui vẻ cùng ném những thứ bột màu sặc sỡ vào nhau. Ở nơi đây, cả người lớn và trẻ em cùng hào hứng tham gia lễ hội. Thanh thiếu niên là những người tham gia nhiệt tình nhất. Ai nấy đều muốn là được người đầu tiên được đắm chìm với màu sắc trong lễ hội.

Lễ hội Sắc màu rực rỡ này được tổ chức ở hầu hết mọi nơi trên đất nước Ấn Độ. Những ngày trước khi diễn ra lễ hội, người dân bắt đầu thu thập gỗ và các vật liệu dễ cháy để đốt lửa trại tại các công viên, trung tâm công cộng, khu vực gần các ngôi đền và các không gian mở khác. Đúng lúc hoặc sau khi mặt trời lặn, mọi người tụ tập và châm lửa các giàn thiêu. Trên giàn thiêu là một hình nộm tượng trưng cho Holika, người đã bị lừa vào lửa. Nghi lễ tượng trưng cho sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác. Mọi người cùng hát hò và nhảy múa vui vẻ quanh đống lửa. Trong khi đó những người phụ nữ chuẩn bị nấu các món ăn đặc trưng của lễ hội như gujiya, mathri, malpuas, papri.. cho cả gia đình cũng như những người quen tới tham dự. Ở một số nơi, đặc biệt là miền Bắc Ấn Độ, người ta còn chuẩn bị cả món papad và khoai tây chiên cùng  nhiều món ăn ngon khác cho dịp lễ này.

 (Ảnh: TL)

Lễ hội Holi chính thức được bắt đầu vào buổi sáng hôm sau, khi những người tham gia lễ hội tụ tập thành từng nhóm hát hò, nhảy múa trong tiếng trống  holak. Ai cũng cầm trong tay bột màu khô hoặc các quả bóng có chứa dung dịch màu để tung vào không trung và phun, ném  màu vào những người khác . Bột màu thường được pha trộn từ nhiều loại thực vật tự nhiên để có thể dễ dàng tẩy sạch cũng như không gây hại cho da như nghệ tây, gỗ đàn hương và hoa hồng. Đến cuối buổi sáng, ai trông cũng giống như một bức tranh sặc sỡ, ngộ nghĩnh.  Cứ mỗi khi “cuộc chiến” với sắc màu được tạm dừng, mọi người lại cùng ăn các món gujiya, mathri, malpuas và nhiều món ăn truyền thống khác, uống  bhang - một loại đồ uống chế biến từ các loại thảo mộc địa phương cũng là một phần không thể thiếu của lễ hội Holi.

Sau khi bữa tiệc  màu sắc trên đường phố kết thúc, mọi người về nhà tắm rửa sạch sẽ và mặc những bộ trang phục mới để chào đón bạn bè và người thân đến nhà chơi. Người ta tặng nhau kẹo ngọt và những cái ôm thân thiện mang thông điệp ấm áp vào dịp lễ Holi, quên đi mọi hận thù và bắt đầu một khởi đầu mới tốt đẹp, tạo ra sự bình đẳng trong xã hội.

Thu Hà