“Làng người lùn” có thật trên thế giới

Vì sao có những “chú lùn”?

Theo các chuyên gia, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng “chú lùn” ở Makhunik. Đầu tiên đó là sự phố biến trong hôn nhân đồng chủng. Tiếp đó thiếu protein và vitamin trong khẩu phần ăn hàng ngày, dư lượng thủy ngân trong nước uống dẫn đến suy dinh dưỡng.

Nằm ở một nơi hoang vu và cằn cỗi, cộng thêm khí hậu khắc nghiệt khiến cho việc trồng trọt và chăn nuôi trở nên khó khăn. Củ cải, ngũ cốc, lúa mạch và một loại trái cây được gọi là jujuba là những sản phẩm nông nghiệp duy nhất ở nơi đây. Và họ chỉ sống dựa vào món ăn chay đơn giản như kashk-beneh (làm từ nước sữa và một loại hạt dẻ cười vùng núi) và món pokhteek (hỗn hợp của sữa và củ cải khô).

Sự dị thường về chế độ ăn uống còn khác lạ nhất ở việc người Makhunik không bao giờ uống trà, thậm chí là ghét uống trà, trong khi trà là một trong những đặc trưng ẩm thực và thể hiện sự hiếu khách của người Iran.

“Khi còn là một đứa trẻ, không một ai uống trà. Nếu ai đó uống trà thì sẽ bị dân làng nói là con nghiện”, Ahmad Rahnama, 61 tuổi, điều hành một viện bảo tàng về kiến trúc lịch sử và lối sống truyền thống của làng Makhunik, cho biết.

Năm 2005, một xác ướp dài 25cm được tìm thấy tại khu vực thành phố Makhunik. Dân buôn lậu muốn bán nó với mức giá 80 tỷ Rial Iran (tương đương khoảng 2,5 triệu USD) ở Đức. Thông tin về vụ bắt giữ hai tay buôn lậu và việc tìm thấy một xác ướp kỳ lạ đã lan truyền nhanh chóng khắp tỉnh Kerman và đã gây ra một chấn động quốc tế khi các nhà nghiên cứu báo cáo rằng xác ướp này thuộc về một chú lùn vị thành niên và những khai quật về thành phố cổ đã khiến ta liên tưởng đến kiến trúc thành phố của người tí hon.

Cũng có nhiều chuyên gia khảo cổ xác định rằng xác ướp này chỉ là một đứa trẻ sơ sinh chết cách đây 400 năm và được ướp thông qua quá trình tự nhiên. Ban Di sản Văn hóa tỉnh Kerman và cảnh sát đã phối hợp xác định tình trạng của xác ướp, và kết quả pháp y cho thấy xác ướp là của một người 17 tuổi tại thời điểm tử vong.

Một số chuyên gia khác tuy không phủ nhận đây là xác ướp của một người lùn, nhưng họ lại cho rằng xác ướp không đủ chứng minh Makhunik là “một thành phố của người lùn”. Và đối với người dân địa phương, họ vẫn cho rằng các thế hệ trước đây của cư dân ở Makhunik thực sự thấp hơn bình thường.

Kiến trúc nhà độc lạ

Trong số khoảng 200 ngôi nhà bằng đá và đất sét tạo nên ngôi làng cổ xưa này thì 70 hoặc 80 ngôi nhà là đặc biệt thấp, chỉ cao từ 1,5-2m, nhiều trần nhà thậm chí chỉ cao 1,4m.

Người Makhunik xây nhà theo lối kiến trúc phổ biến trong Kỷ nguyên Đá Mới. Nguyên liệu chủ yếu được làm từ gỗ, bùn, đất sét và rơm. Lối vào cũng được xây dựng ở độ cao 80-200cm. Ngoài ra các đường hầm cũng được đào xung quanh để bảo vệ mình khỏi động vật hoang dã.

Diện tích của căn nhà thường chỉ rộng 10-14m2, bao gồm có ‘kandik’ (nơi cất giữ các loại hạt và lúa mì), một ‘karshak’ (lò đất sét để nấu nướng) và một phòng để ngủ.

Bên trong căn nhà, cửa gỗ nằm ở phía Nam được xây dựng để hứng  nhiều ánh sáng hơn và bảo vệ căn phòng duy nhất của ngôi nhà khỏi những cơn gió mạnh từ phía Bắc. Điều đặc biệt của căn nhà là ‘phòng ngồi’, bởi vì trần quá thấp nên người vào phòng không thể đứng thẳng.

Để xây dựng nên một căn nhà nhỏ bé như thế này không phải là điều đơn giản và dễ dàng. Và không phải vì tầm vóc thấp của mình nên người Makhunik mới xây nhà thấp. Được biết, những động vật nuôi đủ lớn để kéo xe là khan hiếm, do vậy mà người dân địa phương phải tự mình vận chuyển vật tư xây dựng mỗi lần hàng km.

Những ngôi nhà nhỏ cần ít vật liệu hơn, và do đó ít công sức hơn. Ngoài ra, mặc dù chen chúc, những ngôi nhà nhỏ này dễ dàng sưởi ấm và làm mát hơn các nhà lớn, và dễ hòa trộn hơn vào cảnh quan, làm cho kẻ xâm lược, nếu có, khó phát hiện hơn.

Cuộc sống trong làng Makhunik hiện vẫn không dễ dàng; nông nghiệp từng có nay đã sút giảm trong những năm gần đây do hạn hán, buộc các cư dân trẻ phải đi tìm việc nơi khác. “Ngày nay, những người trẻ tuổi đi đến các thành phố lân cận để làm việc và mang về tiền bạc và thực phẩm. Các phụ nữ làm một số đồ dệt, nhưng ngoài việc đó không có công việc làm,” Rahnama nói. Trong khi đó, những người cao tuổi phải dựa nhiều vào trợ cấp của chính phủ.

Hiện nay, việc xây dựng đường xá và sự gia tăng của xe cộ đã cho phép cư dân Makhunik tiếp cận với các loại thực phẩm ở các vùng lân cận khác của Iran, như gạo và gà, lợn, bò... Khi các xe cộ đến, người dân có thêm nguồn thức ăn khác từ các thị trấn gần đó, chất lượng trong khẩu phần ăn tăng lên từ đó cải thiện phần nào chiều cao của người Makhunik.

Kiến trúc và di sản độc đáo của Makhunik được đánh giá là rất có tiềm năng về phát triển du lịch. Đó chính là hy vọng cho những người dân nơi đây. Họ có thể hy vọng rằng một ngày nào đó những di sản độc đáo mà cha ông họ để lại sẽ tạo ra cơ hội việc làm và thu nhập. Để cuộc sống của người dân Makhunik có thể được nâng cao như chính chiều cao của họ vậy.

ĐỨC CƯỜNG